انتخاب ساز بر اساس شخصیت ، گامی مهم در انتخاب ساز موسیقی

یکی از سوالات متداول هنرجویان مبتدی این است که “از کجا بفهمم به چه سازی علاقه دارم؟” و چه سازی مناسب من است ؟ انتخاب سازی که بتواند موجب لذت بردن شما از مسیر یادگیری شود، اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین دلیل بهتر است پیش از خرید ساز، ابتدا به علایق خود توجه کنید به عبارتی تست انتخاب ساز خود را انجام دهید . در ادامه شما را با هر یک از انواع آلات موسیقی و ویژگی‌های آن‌ها بیشتر آشنا می‌کنیم تا بتوانید گزینه مناسب خود را بیابید! در ابتدای مقاله و برای شروع، شما را با انواع موسیقی آشنا می‌کنیم. کیبورد یا پیانو برای شروع کیبورد بخرم یا پیانو بخرم ؟ این یک سوالی است که احتمالا خیلی ها در ذهن خود می پرسند و جوابی برایش پیدا نمی کنند. پیانو سازی است که اصطلاحا می توان گفت یک ساز رویایی است. هم از نظر صدا خیلی دل نشین است و هم ظاهر زیبایی دارد. از طرفی برای شروع موسیقی هزینه بسیار بالایی است. در بیشتر کشورها، برای یادگیری موسیقی، پیانو را انتخاب می‌کنند؛ زیرا پیانو سازی است که در همه فرهنگ‌ها مورد پسند واقع شده و می‌توان با آن، بیشتر سبک‌های موسیقی را نواخت. شما در هر سنی که هستید، می‌توانید پیانو را برای شروع یادگیری انتخاب کنید و از نواختن آن لذت ببرید.   پیانو یکی از معمول‌ترین سازها برای یادگیری موسیقی است؛ زیرا به خوبی ذات موسیقی را نشان می‌دهد و از طرف دیگر در بسیاری از فرهنگ‌ها و سبک‌های موزیک رایج است. اگر قصد یادگیری موسیقی را دارید، پیانو یکی از گزینه‌های مناسب است که فارغ از سن و سال، پیر یا جوان بودن می‌توانید نواختن آن را فرا بگیرید. یادگیری این ساز به شما درکی عمیق از اصول موسیقی می‌دهد که می‌تواند زمینه‌ساز یادگیری آسان‌تر سایر سازها در آینده باشد. انواع مختلفی از خانواده این ساز وجود دارد که بعدها می‌توانید یادگیری آن را به کارنامه موسیقی خود اضافه کنید، همچون آکاردئون، سینتی سایزر، هارپسیکورد، هارمونیوم و ارگان.   انواع گیتار اگر به پیانو علاقه ندارید و فکر می‌کنید که هزینه بالایی دارد یا به هر نوعی دسترسی به آن ندارید، می‌توانید از گیتار برای شروع استفاده کنید. گیتار سازی است که بیشتر سبک‌های کلاسیک تا دِث متال (death metal) را می‌توان با آن نواخت. معمولاً در فرهنگ ما برای شروع یادگیری از این ساز استفاده می‌شود و اکثر مردم به نواختن آن علاقه دارند. برای شروع، بهتر است از گیتار الکتریک یا آکوستیک استفاده کنید. زمانی که شما نواختن گیتار و اصول آن را به خوبی یاد گرفتید، می‌توانید سازهای شش سیمه دیگری را نیز بنوازید، این سازها شامل گیتار باس، بانجو، ماندولین، چنگ (یا هارپ) و دولسیمر که سازی مانند سنتور است، می‌شود. برخی سازهای ایرانی مانند تار، سه تار، عود، تنبور و… را با کمی آموزش و به راحتی می‌توانید بنوازید. سازهای کلاسیک اگر شما به سازهای کلاسیک بیشتر از دو ساز قبلی علاقه دارید، می‌توانید از سازهای زیر، برای انتخاب ساز مناسب برای یادگیری استفاده کنید. سازهای زهی کلاسیک در این دسته قرار می‌گیرند. این نوع سازها شاید کمی تجملاتی باشند ولی در بیشتر کنسرت‌ها و حتی موسیقی‌های محلی از آن‌ها استفاده می‌شود.

• سنتور

اگر شما به انتخاب ساز ایرانی بیشتر علاقه دارید، می‌توانید سنتور را امتحان کنید. این ساز که شبیه به ذوزنقه متساوی‌الاضلاع است، یکی از کهن‌ترین سازهای ایرانی بوده که با اندکی تغییر در آن و با مدل‌های مختلف، در دنیا گسترش یافته است. برای نواختن این ساز بهتر است آن را روی میز قرار دهید. سنتور قبلاً از ۱۲ وتر سیم زیر و ۱۲ وتر سیم بم تشکیل شده بود که به آن ۱۲ خرکی می‌گفتند، ولی امروزه سنتور ۱۰ خرک و ۱۱ خرک هم وجود دارد.

• قانون

برای نواختن این ساز ذوزنقه‌ای شکل باید آن را روی میز با ارتفاع مناسب یا پاهای خود قرار دهید و با ارتعاش سیم‌ها، توسط انگشتانه‌‌هایی که به دو انگشت سبابه خود متصل است، آن را بنوازید. این ساز از ۷۲ سیم تشکیل شده که در گروه‌های ۳ تایی کوک می‌شوند. نوازنده این ساز دست خود را به فاصله یک اوکتاو از هم قرار می دهد و زمانی که قطعه مورد نظر خود را میخواهد بنوازد دست چپ می بایست کمی دیر تر با سیم ها در تماس باشد یا به اصطلاح زخمه بزند.

• ویولن

یکی از حرفه‌ای‌ترین کارها در زمینه موسیقی، نواختن سازهای زهی و کلاسیک به خصوص در ارکستر است. اگر به موسیقی کلاسیک علاقه‌مند هستید، سازهای زهی می‌توانند انتخاب مناسبی برای شما باشند و این سازها در سرتاسر جهان طرفداران بی‌شماری دارند. در نظر داشته باشید که مهارت یافتن در نواختن سازهای زهی نیازمند تمرین مداوم و مستمر است. به همین دلیل یادگیری این ساز عموما برای افرادی توصیه می‌شود که در یادگیری صبورتر بوده و برای کسب مهارت بی وقفه تلاش می‌کنند. سازهای زهی کلاسیک شامل ویولن، ویولا، ویولن سل و دابل بأس هستند. ویولن یکی از بهترین سازهای این دسته است و دامنه صوتی و رسایی بالایی دارد. همچنین آن را می‌توان به راحتی در دست گرفت. شاید برای شروع یادگیری، این ساز کمی دشوار باشد ولی با این وجود بسیار جذاب است. ویولن ازجمله سازهایی است که طیف وسیعی دارد، در سایزهای مختلف تولید می‌شود و به راحتی می‌توان آن را نگاه داشت و نواخت. بهترین مارک ویولن از نظر کیفیت صدا و صداهایی که تولید می‌کند در نوع خود بی‌نظیر است. ویولا کمی از ویولن بزرگ‌تر و تیره‌تر است و همچنین صدای بم‌تری نسبت به آن دارد. اگر دست‌های بزرگ و بازوی بلندی دارید، شاید انتخاب ویولا برای شما مناسب‌تر باشد. ویولن سل از ویولن و ویولا بسیار بزرگ‌تر است و برای نواختش باید آن را روی زمین قرار داد. این ساز صدای بمی دارد و در ارکسترها می‌تواند هماهنگی خوبی با سایر سازها ایجاد کند. دابل باس کم صداترین عضو خانواده ویولن است. این ساز نیز با آرشه نواخته می‌شود.

• ویولا یا ویولن آلتو

ساز ویولا تا حدودی از ویولن بزرگ‌تر است و نسبت به آن صدای بم‌تری دارد. اگر شما دارای دست‌های کشیده و بلندی هستید، بهتری است نواختن این ساز را یاد بگیرید.

• ویولن سل

بعد از ویولا به ساز خیلی بزرگ‌تری به نام ویولن سل می‌رسیم. برای نواختن این ساز، باید در حالت نشسته باشید و آن را بین زانوهای خود قرار بدهید. صدای این ساز نسبت به ویولا بم‌تر و غنی است و تقریباً شبیه صدای مردان است. این ساز به نحوی زیاد آهنگین است و همچنین می‌تواند مانند ارتفاع صوتی ویولن نواخته شود.

• کُنتر باس

در ادامه، به بزرگ‌ترین ساز خانواده ویولن یعنی کنترباس می‌رسیم. این ساز دارای بم‌ترین صدا است و در حالی که همانند دیگر سازهای این گروه با آرشه نواخته می‌شود، گاهی نیز برای تأثیرگذاری بالا، آن را با زخمه می‌نوازند. برای مثال بیشتر مواقع در موسیقی بلوگرس یا جاز، برای نواختن این ساز، از زخمه و گاهی نیز از آرشه استفاده می‌شود.

• کمانچه

این ساز که یک ساز اصیل ایرانی است، در این دسته قرار می‌گیرد. شما می‌توانید زمانی که قصد انتخاب ساز ایرانی را دارید، از این ساز استفاده کنید. ساز های بادی برنجی این سازها از لوله‌های فلزی با دریچه‌ها و دکمه‌هایی ساخته شده‌اند که این دریچه‌ها و دکمه‌ها باعث تغییر در گام موسیقی می‌شوند. برخی از این سازها ساده‌تر و برخی پیچیده‌ترند. این سازها زمانی نواخته می‌شوند که در آن‌ها دمیده شود؛ بنابراین در انتخاب ساز موسیقی، این سازها برای کسانی مناسب‌تر است که قدرت تنفس بالایی داشته باشند.   این سازها در انواع ارکسترها، کنسرت‌ها، موسیقی (R&B) کلاسیک، گروه‌های موسیقی جاز و نظامی به کار برده می‌شود. ترومبون، ترومپت، توبا، باریتون، سوسافون و کُر یا هورن، جزو سازهای بادی برنجی هستند. سازهای بادی چوبی این سازها را هم مانند سازهای بادی برنجی، باید با دمیدن باد درونشان، بنوازید. برخی از این سازها دارای زبانه هستند که با دمیدن و سپس لرزش این زبانه‌ها صدا تولید می‌شود. ولی برخی از آن‌ها مانند فلوت، بدون زبانه صدا را تولید می‌کنند. برای نواختن این گونه سازها به قدرت تنفس بالایی نیاز است، زیرا به طور مداوم باید در آن‌ها دمیده شود. از سازهای بادی چوبی بیشتر در موسیقی جاز، محلی و کلاسیک استفاده می‌شود. این سازها شامل: فلوت، ساکسیفون، پیکولو، کلارینت، اُبوا، هارمونیکا یا همان سازدهنی، فایف، باسون یا فاگوت و نی که یکی از سازهای سنتی ایرانی است، می‌شود.     ساز های کوبه ای با این سازها می‌توانید ضرب آهنگ یا ریتم را یاد بگیرید. سازهای کوبه‌ای را بسته به نوع موسیقی، می‌توان با درام یا ابزارهای دیگری نواخت. سازهای درام، ماریمبا، ویبرافون، زنگوله، زیلوفون، بانگو و سنج در این دسته از سازها قرار می‌گیرند. همچنین سازهای سنتی ایرانی مانند تنبک، دایره، دایره زنگی، دف و… در این دسته هستند.

ابزارهای جدید موسیقی

شاید شما در برنامه‌های تلویزیونی یا گاهی در گوشه خیابان‌ها دیده باشید که برخی افراد با استفاده از چند قوطی رنگ، لیوان آب یا ابزارهای مختلف دیگر یک موسیقی دلنشین می‌نوازند. به این گونه موسیقی‌ها، موسیقی با ابزارهای نو گفته می‌شود. برخی اپلیکیشن‌ها، تبلت‌ها و ترن‌تیبل‌ها که نوعی ابزار دایره‌ای و چرخنده هستند در این دسته قرار می‌گیرند. شما می‌توانید یادگیری موسیقی با این ابزارها شروع کنید.   سازهای خاص در سرتاسر جهان، بیشتر از آنچه که تصور کنید ساز وجود دارد. در کشورهای مختلف با فرهنگ‌های گوناگون، سازهای مختص به خودشان وجود دارد.  

در اینجا بهتر است یک نگاهی هم به این ساز ها بیندازیم:

• آرخو و گوچین که از سازهای چینی هستند.
• سی‌تار که یک نوع ساز هندی است.
• ساز کوتو که یک نوع هارپ ژاپنی است.
• کینا که یک نوع فلوت سنتی آمریکای لاتین است.
• یوکلِلی یا اوکوله له که سازی شبیه به گیتار کوچک است.
• پَن فلوت که یک نوع سازی است که از چندین لولۀ چوبی کنار هم ساخته شده است.
• اُکارینا یک نوع ساز بادی باستانی و شبیه به فلوت است.
• فلوتِ ریکوردر که یک نوع فلوت است.
• تین ویستل که نوعی فلوت ایرلندی است.
• ملوفون که یک نوع ساز بادی برنجی است.
• هورن آلتو نیز یک ساز سنتی خارجی است.
• بوگل که یک نوع ساز بادی برنجی است.
• پیکولو ترومپت که یک نوع ساز بادی برنجی است.
• فلوگل هورن که یک نوع از سازهای بادی برنجی است.
• نی‌انبان که یک مدل آن ساز سنتی اسکاتلندی است و مدل دیگر آن، ساز سنتی جنوب ایران است.

راهنمای انتخاب ساز موسیقی مناسب

• همیشه قبل از انتخاب هر سازی، بهتر است ساز های دیگر هم کمی امتحان کنید

اگر شما قصد دارید موسیقی یاد بگیرید و نمی‌دانید که بیشتر به چه سازی علاقه دارید، بهتر است در ابتدا سازهایی مانند گیتار، ویولن، ترومپت و… را کمی امتحان کنید. شما می‌توانید برای این کار به فروشگاه ادوات موسیقی یا آموزشگاه‌ها بروید و از آن‌ها بخواهید تا این سازها را در اختیار شما قرار بدهند و شما با نواختن آن‌ها بفهمید که کدام نوع ساز را بیشتر می‌پسندید. حال اگر امکان انجام این کار را ندارید، می‌توانید در گوگل سرچ کنید و با بررسی سازهای مختلف و شنیدن صدای آن‌ها، پی ببرید که چه نوع سازی را دوست دارید.  

• فرصت‌ هایی را که وجود دارند، در نظر بگیرید

گاهی اوقات ممکن است که گروه‌های موسیقی نیاز به یک نوازنده، برای یک نوع ساز داشته باشند؛ بنابراین شما می‌توانید با رفتن به فرهنسراها، مؤسسات آموزش و… بررسی کنید که برای چه نوع سازی جای خالی دارند. سپس با آموزش آن ساز کار خود را شروع کنید و بعد از آن به سراغ ساز بعدی بروید و دامنه تجربیات خود را گسترش دهید.

• می‌ توانید دامنه انتخاب تان را بالا ببرید

در انتخاب ساز موسیقی، ممکن است شما به دف زدن علاقه داشته باشید ولی گروهی که با آن کار می‌کنید به تنبک نیاز داشته باشد؛ بنابراین بهتر است خودتان را محدود به دف نکنید و در ابتدا تنبک را یاد بگیرید و بعد سراغ دف بروید.  

• قد و هیکل و خلق و خوی خود را در نظر بگیرید

بهتر است به منظور انتخاب ساز برای فرزندان خود، قد و وزن آن‌ها را نیز در نظر بگیرید. زیرا بیشتر سازها بسته به خصوصیات بدنی کودکان باید برای آن‌ها انتخاب شوند. مثلاً برای سازهای بادی نباید دندان‌های شیری افتاده‌ای داشته باشند. یا برای برخی سازها، سایز دست و انگشتان نیز مهم است. توصیه شده است که افراد با توجه به شرایط خلق و خوی خود سازشان را انتخاب کنند. این مورد که شما آدم صبوری هستید یا نه و یا اینکه آدم اجتماعی و یا گوشه گیری هستید می تواند در انتخاب ساز با اهمیت باشد. برای مثال اگر که شما فردی فوق العاده اجتماعی هستید پیانو مورد مناسبی برای شماست. یا اگر صبور نیستید و می خواهید زود ساز مورد نظرتان را یاد بگیرید ، ویولن اصلا مناسب شما نیست.

• ساز مورد علاقه‌ تان را پیدا کنید

این موضوع بسیار مورد اهمیت است که شما زمانی که می خواهید به موزیکی گوش فرا دهید معمولا از چه نوع سبکی برخوردار است؟ یعنی شما چه نوع موسیقی را گوش می دهید. همچنین هنگام گوش دادن به موسیقی، می‌توانید ریتم آن را با انگشتان خود و ضربه زدن دنبال کنید؟ برای مثال اگر شما موسیقی محلی یا به اصطلاح فولکوریک بیشتر گوش می دهید و این سبک را دوست دارید نباید سراغ سازی مثل درامز بروید. به همین دلیل است که می گوییم هر سازی مناسب سبک موسیقی مخصوص خودش است. البته این نکته را هم باید اشاره کنیم که با بعضی از سازها می توان چندین سبک را نواخت. سازهایی مانند ویولن و گیتاراز این دسته هستند. حتی فرهنگی که در آن زندگی می کنید هم می تواند روی سلیقه موسیقایی شما تاثیر بگذارد.جواب به این سؤالات به شما در انتخاب ساز مورد علاقه‌ تان کمک می‌کند.

• محدودیت های مالی خود را در نظر بگیرید

یکی از مهمترین مسائل در انتخاب ساز ، مسئله مالی است. در واقع این مورد خیلی تعیین کننده است. زیرا بعضی از ساز ها از ساز های دیگر گران تر هستند. مانند ساز گیتار یا سه تار که به نسبت پیانو قیمت ارزان تری دارند. هنرجویان علاوه بر اینکه به ساز باید توجه کنند که معلمی هم که قرار است به آنها آموزش دهد هم باید فکر کنند. زیرا آموزش هم هزینه دارد و معلم بعضی از ساز ها بسیار کمیاب است. و همین دلیل کمیاب بودن باعث می شود که هزینه کلاس ها بسیار بالا برود.  

• باید به موقعیت و محدودیت‌ های خود توجه داشته باشید

شرایط زندگی با یکدیگر تفاوت دارد. برای مثال کسی که در یک آپارتمان در مرکز شهر زندگی می کند با کسی که در یک ویلای بزرگ در بیرون از شهر زندگی می کند شرایطش متفاوت است.  برای مثال شما ممکن است به درامز علاقه داشته باشید ولی در محل زندگی شما، امکان نیست که از سازهای پر سر و صدا استفاده کنید. شما می‌توانید به جای آن از درامز دیجیتال استفاده کرده و با هدفون یا گوشی صدای آن را گوش کنید. همچنین می‌توانید از درامز کونگا که صدای کم‌ تری دارد، استفاده کنید یا می‌توانید فقط در آموزشگاه آن را بنوازید. اگر به ساز مورد نظر توجه نکنید به مرور برایتان تمرین کردن سخت می شود و این باعث می شود از ساز دلزده شوید.

نکات دیگری که در انتخاب ساز مهم و ضروری هستند

• این نکته را نیز فراموش نکنید که برای یادگیری یک ساز، زمان و هزینه زیادی صرف می‌شود. به همین دلیل قبل از انتخاب یک ساز و یادگیری آن، به خوبی فکر کنید و از انتخاب آن مطمئن شوید. زیرا برخی سازها فقط در سبکی خاص به کار برده می‌شوند ولی برخی سازها در بیشتر سبک‌ها کاربرد دارند.
• باید دقت کنید که دوست دارید در یک گروه قرار بگیرید یا علاقه دارید به صورت تک‌نوازی کار کنید، زیرا برخی سازها مانند پیانو بیشتر به صورت تک نوازی اجرا می‌شود ولی برخی دیگر مثل ویولن به صورت گروهی هستند.
• به این نکته نیز توجه کنید که بودجه شما چقدر است و آیا برای خرید ساز مورد علاقه‌تان کافی است یا خیر.
• چه مقدار زمان را قصد دارید برای این کار در نظر بگیرید. زیرا برخی از سازها، زمان زیادی را برای یادگیری می‌طلبند.
• باید ساز خود را به درستی انتخاب کنید که بعد از کلی هزینه و صرف مدت زمانی، آن را کنار نگذارید.
• انتظارات خود را پایین بیاورید؛ زیرا مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا به حد قابل قبول برسید.